Ένα έθιμο που συνδέει ζώντες και νεκρούς
Κάποιοι βλέποντας τους Μωμόγερους να περνούν μέσα από τα κοιμητήρια της Κοζάνης μιλούν για μακάβριο θέαμα. Άλλοι, αναγνωρίζουν πως δεν είναι παρά ακόμα ένας τρόπος να τιμήσουν τους Πόντιους προγόνους τους τούτες τις μέρες, και να δείξουν τον άρρηκτο δεσμό της ποντιακής παράδοσης με το θάνατο. Το έθιμο παρουσιάζεται με αυτή τη μορφή σε τουλάχιστον τέσσερα χωριά της Κοζάνης, τη Σκήτη, τα Αλωνάκια, το Πρωτοχώρι και τα Κομνηνά.
Οι στιγμές είναι έντονες, συγκινησιακές, με ρίζες βαθιές που χάνονται εκεί που πρωτοεμφανίστηκε το έθιμο.
Τα συναισθήματα που βιώνουν οι Μωμόγεροι, οι θεατές αλλά και εκείνοι που απαθανατίζουν το έθιμο είναι μοναδικά, όπως εξηγεί στο pontos-news.gr η Έφη Κατσόγιαννου-Τριανταφύλλου από το Πρωτοχώρι Κοζάνης. Αν και δεν μπορεί να λάβει μέρος άμεσα στο δρώμενο, αφού απαγορεύεται η συμμετοχή των γυναικών, το παρακολουθεί καταγράφοντάς το φωτογραφικά. «Εκεί βρίσκονται οι άνθρωποι της πρώτης γενιάς και οι δικοί μας άνθρωποι. Είναι σαν να είναι μαζί μας και να ζούμε όλοι μαζί αυτή την υπέροχη στιγμή», μας λέει.
«Ήταν κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε να λείπει», εξηγεί για την επίσκεψη στα μνήματα που έχει καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια. «Είναι το συναίσθημα της στιγμής. Το νιώθουμε να βγούμε να χορέψουμε εκεί μέσα», συμπληρώνει. Όλες οι μεγάλες εκδηλώσεις στο Πρωτοχώρι, μας λέει η Έφη, καταλήγουν στα μνήματα, όπου εκεί κατά κάποιο τρόπο αποδίδεται ο ελάχιστος φόρος τιμής στους προγόνους τους
Σκήτη, Αλωνάκια και Πρωτοχώρι Κοζάνης, Κομνηνά τιμούν κατ’ αυτό τον τρόπο τους προγόνους τους.
Ο επί 35 χρόνια αρχηγός των Μωμόγερων του Πολιτιστικού και Λαογραφικού Συλλόγου Πρωτοχωρίου, Κώστας Αδαμίδης, μας μιλά συγκινημένος για ένα έθιμο που του το μετέφερε ο πατέρας του, το χορεύει αυτός και το έμαθε στο γιο του.
Αναμνήσεις, δάκρυα, συγκίνηση, περηφάνεια, είναι μερικά από τα πολύ δυνατά συναισθήματα κατά την είσοδο των Μωμόγερων στα μνήματα «γιατί οι περισσότεροι από αυτούς συμμετείχαν στο δρώμενο», όπως λέει ο Κώστας Αδαμίδης.
«Σε όλες τις μεγάλες γιορτές του χριστιανισμού οι Πόντιοι συνδέονται με τους κεκοιμημένους και για μας είναι φόρος τιμής» η επίσκεψη στα μνήματα, μας λέει. «Αν το έκαναν ή όχι στον Πόντο, δεν μπορεί να το πω με σιγουριά» προσθέτει. Όμως, λέει, ότι σίγουρα το έθιμο των Μωμόγερων έχει τις ρίζες του στον Πόντο.
«Σο Πορτοράζ οι παλαιοί απ’ ίνας ίνας φεύ’νε, που είν’ ατοίν που έλε’αν σην πλατείαν χορεύ’νε», είναι ένα από τα στιχάκια που λένε οι Μωμόγεροι.
Την ίδια άποψη έχει και ο πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Αλωνακίων «Πόντος» Θεόδωρος Λαζαρίδης. «Σε όλες τις μεγάλες γιορτές του χριστιανισμού το ποντιακό στοιχείο δεν ξεχνά τους νεκρούς. […] Δεν θα ήταν δυνατόν να μην συνδέονται οι ζωντανοί με τους νεκρούς», μας λέει.
Θυμάται δε και ένα χρονικό διάστημα που η επίσκεψη των Μωμόγερων στα μνήματα είχε σταματήσει, καθώς είχε σκοτωθεί ένας από τους χορευτές και η συναισθηματική φόρτιση ήταν μεγάλη. Ο καιρός πέρασε, και πλέον το δρώμενο πραγματοποιείται κάθε χρόνο στους δρόμους και τα μνήματα του χωριού, συστήνοντας την ποντιακή παράδοση στους νέους και θυμίζοντας το παρελθόν στους γηραιότερους.
Είθε να κατεβαίνουν όλοι οι νεκροί τέτοιες στιγμές και να απολαμβάνουν το έθιμο με τους ζωντανούς…
Βασίλης Καρυοφυλλίδης
Πηγή: http://www.pontos-news.gr/article/158508/ta-momogeria-sta-koimitiria-tis-kozanis-ena-ethimo-poy-syndeei-zontes-kai-nekroys
